Złagodzenie przepisów środowiskowych nie pomaga. Produkcja zboża w UE spada

Pomimo wysiłków UE mających na celu zwiększenie produkcji zbóż w obliczu wojny w Ukrainie poprzez złagodzenie przepisów dotyczących ochrony środowiska powierzchnia upraw zbóż spadła poniżej pięcioletniej średniej i oczekuje się, że produkcja znacznie się zmniejszy – podaje Komisja Europejska.

Zgodnie z najnowszą krótkoterminową prognozą rolniczą, opublikowaną przez Komisję Europejską w środę (5 września), przewiduje się, że całkowita produkcja zbóż w UE pozostanie o 5,1 proc. poniżej średniej pięcioletniej i spadnie w tym roku o prawie 8 proc. w porównaniu z ubiegłym rokiem.

Według przedstawionych danych wynika to w dużej mierze z tegorocznych poważnych susz, które zredukowały plony z hektara w wielu regionach, ale także z faktu, że zmniejszyła się powierzchnia gruntów ornych wykorzystywanych do produkcji zbóż – pomimo działań UE mających na celu zwiększenie powierzchni produkcyjnej zbóż.

W związku z wpływem wojny Rosji z Ukrainą na rynki rolne, Komisja zezwoliła państwom członkowskim na tymczasowe poluzowanie niektórych wymogów środowiskowych w celu otrzymania płatności Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) – unijnego programu dopłat do rolnictwa na ogromną skalę.

Oprócz zasad dotyczących płodozmianu odstępstwa te dotyczą wymogu zadeklarowania części gruntów gospodarstwa rolnego jako obszarów proekologicznych, takich jak ugory czy użytki zielone.

Złagodzenie tych przepisów ma zwiększyć powierzchnię, jaką rolnicy mogą wykorzystać do produkcji zbóż i nasion roślin oleistych, aby zrekompensować niższy eksport z Ukrainy na rynek unijny i międzynarodowy.

„Mimo to powierzchnia wykorzystywana do produkcji zbóż nie wzrosła, lecz spadła o 1,3 proc. w porównaniu ze średnią pięcioletnią” możemy przeczytać w raporcie.

Wydaje się jednak, że odstępstwa miały wpływ na nasiona roślin oleistych. „Biorąc pod uwagę wysokie ceny i tymczasowe odstępstwo umożliwiające uprawę niektórych roślin na gruntach odłogowanych, oczekuje się, że powierzchnia upraw roślin oleistych osiągnie najwyższy poziom”, czytamy w raporcie.

Ostatnio jeden z urzędników unijnych powiedział podczas posiedzenia specjalnego komitetu ds. rolnictwa, że władze wykonawcze UE nie mają jeszcze jasnego obrazu wpływu, jaki przyjęte odstępstwa będą miały na plony.

Susza obniża plony

Tymczasem plony zbóż, czyli ilość zebrana z hektara, spadły o prawie 7 proc. w porównaniu z rokiem 2021 i o 3 proc. w porównaniu ze średnią pięcioletnią. Według Komisji jest to głównie spowodowane suszami, z którymi wiele europejskich regionów borykało się tego lata.

„Warunki pogodowe w UE pogorszyły się wyjątkowo latem 2022 r., w jednym z najgorętszych lat w zarejestrowanej historii, z rekordowo gorącymi i suchymi warunkami”, podkreślono w raporcie.

Szczególnie mocno ucierpiały uprawy letnie, w tym przede wszystkim kukurydza, kluczowy towar do produkcji pasz, której produkcja spadła o prawie 24 proc. w porównaniu z ubiegłym rokiem. Wielu rolników już wcześniej ostrzegało, że brak świeżej paszy na rynku zmusza ich do wcześniejszego niż zwykle wykorzystania zapasów paszy zimowej.

Europejskie Obserwatorium ds. Susz również ostrzegło w środę, że znaczne części Europy nadal są nękane przez suszę, a ponad jedna czwarta terytorium UE znajduje się obecnie w kategorii czerwonego alarmu.

W raporcie wskazano również na mniejsze wykorzystanie nawozów z powodu skoków kosztów jako kolejną przyczynę niskich plonów obserwowanych w tym roku.

Podaż nawozów mineralnych w UE znajduje się pod coraz większą presją. Wynika to z wprowadzonych w marcu sankcji na import potażu z Białorusi oraz przerw w handlu z Rosją, czyli dwoma głównymi dostawcami nawozów mineralnych, ale także ze skoków cen gazu utrudniających produkcję krajową.

Zapasy pomagają we wzroście eksportu

Raport Komisji postrzega koszt i dostępność nawozów jako „główny problem dla rolnictwa” w nadchodzącym sezonie.

W czwartek (6 października) komisarz ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski zapowiedział, że Komisja przedstawi nowy komunikat, który ma być odpowiedzią na ostatni wzrost cen nawozów spowodowany wojną i kryzysem energetycznym.

Tymczasem eksport zbóż z UE ma nadal rosnąć pomimo spadku produkcji – wynika z raportu, w którym przewidziano 6,5-procentowy wzrost eksportu w porównaniu z ubiegłym sezonem i 21-procentowy wzrost w porównaniu ze średnią pięcioletnią.

Dzieje się tak dzięki wyższym zapasom końcowym – zbożu wciąż przechowywanemu z poprzednich sezonów. „UE będzie nadal działać na rzecz globalnego bezpieczeństwa żywnościowego”, podkreślono w sprawozdaniu.