Jesienny nabór na specjalizacje lekarskie. "Zależało nam na wyeliminowaniu uznaniowości"

Jesienny nabór 2022 r. na specjalizacje lekarskie jest przeprowadzany według nowych zasad Konieczność zmian wynikała z pewnej uznaniowości starego systemu naboru na rezydentury - mówi prof. Ryszard Gellert, dyrektor Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego
Nabór centralny umożliwia lekarzowi ubiegającemu się o rezydenturę wprowadzenie 15 wariantów wyboru specjalizacji, ze wskazaniem w każdym wariancie dziedziny i województwa Nowy system wprowadza obiektywizację przyznawania miejsc specjalizacyjnych, ale także porządkuje nabór - ocenia prof. Gellert
Centrum e-Zdrowia uruchomiło szkolenia z obsługi nowych funkcjonalności w systemie SMK za pomocą, którego lekarze składają wnioski

Nabór na specjalizacje według oczekiwań rezydentów

Rynek Zdrowia, Piotr Wróbel: Panie Profesorze od 1 września 2022 r. wszedł nowy system naboru na specjalizacje lekarskie. Zupełną nowością jest m.in. nabór centralny. Był pan jedną z osób, która tworzyła te zmiany. Dlaczego je wprowadzono?

Prof. Ryszard Gellert, dyrektor Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego: Założenia dotyczące zmian w naborze na specjalizacje zostały ustalone w ramach prac Zespołu do spraw opracowania zmiany systemu kształcenia podyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów oraz Zespołu do spraw opracowania propozycji nowelizacji ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w których to pracach brałem udział. Drugi z zespołów, któremu - z ramienia Porozumienia Rezydentów OZZL - przewodniczył dr Jarosław Biliński, swój raport przedstawił w 2019 r. Nowe rozwiązania są wdrożeniem przez Ministerstwo Zdrowia wyrażonych w tym raporcie oczekiwań lekarzy, głównie rezydentów.

Konieczność zmian wynikała z pewnej uznaniowości starego systemu naboru na rezydentury. Zależało nam na tym, by wyeliminować subiektywizm przyznawania miejsc specjalizacyjnych. Zwłaszcza w tych specjalnościach, które uznawane są przez młodych lekarzy za szczególnie atrakcyjne i w których konkurencja przy naborze jest największa.

Wypracowane i obowiązujące od jesieni tego roku zasady naboru zostały określone w znowelizowanej ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Kluczowe dla nowego mechanizmu naboru jest udoskonalenie Systemu Monitorowania Kształcenia Kadr Medycznych (SMK), który umożliwia składanie wniosków drogą elektroniczną według nowych zasad.

Co istotne, dla lekarzy, którzy w najbliższej, jesiennej sesji będą wnioskowali o rozpoczęcie specjalizacji, Centrum e-Zdrowia (CeZ) uruchomiło szkolenia z obsługi nowych funkcjonalności w systemie SMK. Kolejne szkolenie realizowane online na platformie Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego planowane jest na 15 września. Formularz rejestracyjny można znaleźć na stronie CeZ.

PW: Jakie zasadnicze nowe rozwiązania zostały zastosowane w systemie naboru na specjalizacje?

RG: Nabór centralny umożliwia lekarzowi ubiegającemu się o rezydenturę wprowadzenie 15 wariantów wyboru, ze wskazaniem w każdym wariancie dziedziny i województwa. W każdym z wspomnianych wyborów lekarz może wskazać trzy jednostki akredytowane, w których chciałby realizować szkolenie specjalizacyjne. Dodatkowe specjalizacje lekarz zaznacza niejako "awaryjnie", jeśli oceni, że na tę pierwszego wyboru może być mu się trudno dostać.

Decydują punkty na liście rankingowej

Lekarz wskazuje też tryb odbywania specjalizacji - rezydencki lub pozarezydencki.

Rezydentura jest oparta o umowę o pracę, którą lekarz podejmujący specjalizację podpisuje ze szpitalem, z tym że jego pensja jest finansowana przez ministra zdrowia ze środków budżetu państwa. W trybie pozarezydenckim lekarzowi wynagrodzenie płaci szpital ze swoich środków. Tryb pozarezydencki to dobra propozycja odbywania specjalizacji m.in. dla lekarzy, którzy już posiadają inną specjalizację, ale chcą zdobyć kolejną.

Sądzę, że nowy system daje dużo więcej możliwości wyboru niż dotąd funkcjonujący. O tym czy i gdzie kandydat uzyska miejsce na daną specjalizację zdecyduje ranking punktowy obliczany systemowo.

PW: Jak tworzona jest lista rankingowa?

RG: Przy liczeniu punktów do list rankingowych jest brany pod uwagę wynik egzaminu LEK lub PES, a dodatkowe punkty można uzyskać za np.: stopień naukowy doktora nauk medycznych, publikacje w czasopismach naukowych znajdujących się w wykazie sporządzonym przez ministra nauki oraz 3-letni okres zatrudnienia w jednostce akredytowanej, zgodny z kierunkiem specjalizacji. Maksymalna liczba możliwych do uzyskania punktów wynosi: w trybie rezydenckim - 210 punktów, w trybie pozarezydenckim - 220.

Jeśli dwóch lub więcej lekarzy, ubiegających się o miejsce szkoleniowe w tej samej dziedzinie, będzie miało identyczny wynik procentowy, wtedy bierze się pod uwagę średnią uzyskaną w toku studiów. Jeżeli wciąż nie jest możliwe wyłonienie zwycięzcy, wtedy decyduje pierwszeństwo złożenia wniosku niezawierającego braków formalnych.

Taki system punktowy jest możliwie najbardziej przejrzysty i obiektywny. Nie zawiera natomiast, bo nie jest to możliwe, wszystkich ocen, np. dotyczących predyspozycji. Chirurdzy oczekują np. że specjalizant będzie posiadał umiejętności manualne, nefrolodzy podkreślają wagę wyobraźni przestrzennej, radiologom zależy na spostrzegawczości przy ocenianiu obrazów.

To kandydat ubiegający się o miejsce szkoleniowe musi sam indywidualnie rozstrzygnąć czy specjalizacja, którą podejmuje jest właściwym wyborem. Jeśli okaże się, że ktoś źle wybrał, system pozostawił furtkę. Każdy rezydent może raz zmienić specjalizację bez utraty prawa do rezydentury, po roku od rozpoczęcia szkolenia.

PW: Można oczekiwać, że nowy system doprowadzi do większej przejrzystości naboru na specjalizacje, ale czy poprawi dostęp do specjalizacji i ułatwi procedury rekrutacyjne?

RG: Są specjalności uznawane za atrakcyjne, w których rywalizacja o miejsca jest ostra, ale i takie w których chętnych jest zdecydowanie mniej, np. interna, chirurgia ogólna czy pediatria.

"Muszą być brane pod uwagę również potrzeby społeczne"

Tu zawsze pojawia się dla regulatora problem wyważenia proporcji pomiędzy liczbą udostępnianych miejsc szkoleniowych w specjalizacjach szczególnie popularnych wśród młodych lekarzy, a tymi, które - choć nie są uznawane za atrakcyjne - są potrzebne ze względu na zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentom także w innych obszarach medycyny. Zatem wybór specjalizacji to oczywiście indywidualna sprawa, ale przy planowaniu miejsc specjalizacyjnych finansowanych z budżetu państwa muszą być brane pod uwagę również potrzeby społeczne.

Nowy system wprowadza obiektywizację przyznawania miejsc specjalizacyjnych, ale także porządkuje nabór na specjalizację. Algorytm jest taki sam dla wszystkich, przy przyznawaniu miejsc zarówno w pierwszej, jak i kolejnej turze kwalifikacji, w całym kraju.

Jedną z zasadniczych zalet nowego systemu jest odejście od regionalizmu. Centralny nabór zwiększa możliwość dostania się na wymarzoną specjalizację, bo można się o nią starać w całym kraju, a nie tylko - jak było dotąd - w jednym województwie. Nowe zasady, to także ułatwienie przy podejmowaniu decyzji dla wielu osób mieszkających na peryferiach województwa. Mogą teraz kandydować na miejsce specjalizacyjne także w ościennych regionach.

Najważniejsze zmiany w naborze na specjalizacje:

Od jesieni 2022 r. nabór na specjalizacje lekarskie jest przeprowadzany centralnie W ramach centralnego naboru na szkolenie specjalizacyjne lekarz może wskazać 15 wariantów wyboru. Może zatem jednocześnie aplikować na tryb rezydencki i pozarezydencki w wielu dziedzinach i w różnych województwach, co znacznie zwiększa szanse na zakwalifikowanie się do szkolenia w wybranej specjalizacji W każdym wariancie istnieje możliwość wskazania w preferowanej kolejności trzech jednostek prowadzących szkolenie Liczba miejsc specjalizacyjnych przeznaczonych na postępowanie jest ogłaszana na stronie internetowej CMKP (dotychczas na stronie MZ); wojewoda już nie ogłasza na swojej stronie takich miejsc. Wniosek o odbywanie szkolenia specjalizacyjnego jest składany przez System Monitorowania Kształcenia (SMK) do dyrektora CMKP, za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu na pierwszy wariant wyboru. Wojewoda sporządza listy rankingowe lekarzy w ramach postępowania konkursowego. W przypadku dwóch lub więcej lekarzy z takim samym wynikiem procentowym decyduje dodatkowo średnia uzyskana w toku studiów, a jeżeli wciąż nie jest możliwe rozstrzygnięcie - bierze się pod uwagę pierwszeństwo złożenia wniosku niezawierającego braków formalnych. Są dwa etapy postępowania konkursowego, w każdym jest 10 dni na akceptację miejsca.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.