Niewinna kropla w stalinowskim morzu. Historia Bronisława Kroha

Był to 47 tydzień 1944 roku, a dokładniej poniedziałek 20 listopada. Tego dnia w więzieniu na lubelskim Zamku przed plutonem egzekucyjnym stanął 33-letni mężczyzna. Nieprawnie skazanym był porucznik Armii Krajowej Bronisław Kroh, pseudonim ,,Zawrat”. Działacz konspiracyjny będący zagrożeniem dla nowej władzy, chwilę później został rozstrzelany.

Bronisław Kroh (inaczej Kroch) urodził się w carskiej Łodzi 29 lipca 1911 roku. Po ukończeniu w mieście rodzinnym gimnazjum wstąpił do Wyższej Szkoły Podchorążych Rezerwowej Piechoty. Otrzymał następnie przydział do 25. Pułku Piechoty. Razem ze swoim oddziałem stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr. IV w garnizonie Piotrków Trybunalski.

W szeregach 25. Pułku Piechoty uczestniczył w wojnie obronnej 1939 roku. Jednostka w której służył wchodziła w skład 7. Dywizji Piechoty walczącej w ,,Armii Kraków” pod komendą generała brygady Antoniego Szyllinga.

W czasie wojny mieszkał w okupowanym przez hitlerowców Lublinie. W mieście tym Bronisław Kroh związał się z konspiracją. Z niemieckim okupantem walczył w szeregach Armii Krajowej (AK) Stał na czele plutonu w IV rejonie Obwodu AK Lublin-Miasto (były to dzielnice położone na północ od ulicy Krakowskie Przedmieście i Lubartowskiej. Doszedł do stopnia porucznika AK.

Widok Bramy Krakowskiej od strony placu Łokietka. W tle budynek ratusza. Fotografia z 1939 roku. (źródło:NAC)

23 lipca 1944 roku do Lublina wkracza 1. Front Białoruski pod dowództwem marszałka Konstantego Rokossowskiego. Miasto zostało zajęte juz 25 lipca. Z dniem 2 sierpnia Lublin stał się siedzibą sterowanego przez Józefa Stalina Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN). Te wszystkie działania oznaczały tylko jedno – początek stalinowskiego terroru.

20 października 1944 roku Bronisław Kroh został aresztowany na ulicy, najprawdopodobniej wskazany przez konfidenta funkcjonariuszom Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP). Śledztwo trwało bardzo krótko, gdyż 30 października sporządzono akt oskarżenia. Dokument stwierdzał że:

,,[…] z organizacji nie wycofał się dlatego, że organizacja AK nie została rozwiązana przez Dowództwo A. Za swój obowiązek uważał, że ma dalej należeć”.

Rozprawa odbyła się 9 listopada 1944 roku przed Sądem Wojskowym Lubelskiego Garnizonu pod przewodnictwem podporucznika Stanisława Wróblewskiego. Ustalono, iż:

,,brał udział w związku AK mającym na celu obalenie demokratycznego ustroju Państwa Polskiego”.

Porucznik AK Bronisław Kroh został skazany na karę śmierci oraz utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze. Wyrok zatwierdził 15 listopada przyszły marszałek Polski, generał broni Michał Rola-Żymierski.

Bronisław Kroh został stracony w więzieniu na lubelskim Zamku 20 listopada 1944 roku. Na pamiątkę ofiar w 1995 roku na wspomnianym Zamku w Lublinie odsłonięto tablice pamiątkowe żołnierzy podziemia walczących z komunistycznym reżimem.

Kacper Mizdal, pasjonat historii, autor popularnego w mediach społecznościowych cyklu ,,Historia z Kacprem”.