SN podjął uchwałę w sprawie tzw. prawa zatrzymania w kontekście kredytów "frankowych"

Powiększony skład siedmiorga sędziów Sądu Najwyższego podjął w środę uchwałę dotyczącą stosowania przez banki tzw. prawa zatrzymania już po unieważnieniu umowy kredytu "frankowego". Uznał, że prawo to nie przysługuje, jeśli można potrącić wierzytelność z wierzytelności drugiej strony.

Kwestia tzw. prawa zatrzymania pojawiała się w różnych zagadnieniach prawnych kierowanych przez sądy do SN i dotyczących wzajemności umów kredytów "frankowych". Problem ten był także jednym z aspektów pytań skierowanych do SN latem 2022 r. przez Rzecznika Finansowego. Natomiast środową uchwałę podjęto na kanwie pytania skierowanego w marcu ub.r. przez skład trojga sędziów SN.

Zagadnienia te powstają na tle rozstrzygania przez sądy spraw kredytów frankowych w sytuacji unieważnienia umowy kredytu z powodu niedozwolonych klauzul. Takie sądowe unieważnienie umowy pociąga bowiem za sobą problem rozliczenia się obu stron - po pierwsze zwrotu przez kredytodawcę rat kapitałowo-odsetkowych, a po drugie zwrotu przez kredytobiorcę wypłaconej przez bank kwoty kredytu w nominalnej wysokości. To jak rozliczenie będzie przebiegać zależy zaś m.in. od zakwalifikowania unieważnionej umowy i tego, czy uznaje się ją za wzajemną.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym "umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej". Jednocześnie jednak, w przypadku np. unieważnienia takiej umowy, kiedy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, to każdej z nich "przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot".

SN w Izbie Cywilnej w składzie trojga sędziów pod przewodnictwem sędziego Tomasza Szanciło zajmował się w marcu 2023 r. właśnie jedną z takich spraw. Dotyczyła ona złożonego przez bank oświadczenia o wstrzymaniu się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego dochodzonego przez kredytobiorców – do czasu zaoferowania przez nich świadczenia pieniężnego na rzecz banku z tytułu udzielonego im kredytu i faktycznego korzystania z niego.

Sędziowie SN zajmujący się sprawą skierowali do powiększonego składu tego sądu pytanie, czy "stronie przysługuje prawo zatrzymania, jeżeli podlegające zwrotowi świadczenia wzajemne obu stron umowy mają charakter pieniężny?".

SN zwrócił wówczas uwagę na dyrektywę europejską ws. nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. "Jeżeli bowiem przyjąć możliwość powołania się na prawo zatrzymania w przypadku wzajemnych świadczeń pieniężnych stron, powstaje pytanie, czy takie rozwiązanie nie byłoby sprzeczne z celami tej dyrektywy, uniemożliwiając konsumentom realizację ich uprawnień" - wskazano.

"Rozpatrując skargę kasacyjną banku, SN powziął wątpliwości, czy prawo zatrzymania ma zastosowanie w sytuacji, gdy wzajemne świadczenia stron umowy mają charakter pieniężny, a więc jednorodzajowy" - informowano.

Uzasadniając te wątpliwości skład pytający wskazywał wtedy, że jeśli "obu stronom umowy przysługują roszczenia pieniężne, każda z nich ma możliwość złożenia oświadczenia o potrąceniu, co powoduje, że nie ma obawy co do spełnienia świadczenia przez drugą stronę".

W środę siedmioro sędziów Izby Cywilnej SN pod przewodnictwem prezes tej Izby Joanny Misztal-Koneckiej podjęło uchwałę, zgodnie z którą "prawo zatrzymania (art. 496 k.c.) nie przysługuje stronie, która może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony".

Już w lipcu zeszłego roku zbliżone pytania sformułował Rzecznik Finansowy. Zapytał SN, czy "umowa o kredyt bankowy (...) jest umową wzajemną, czy też umową dwustronnie zobowiązującą, ale nie wzajemną". W tym drugim przypadku stronom nie przysługiwałoby prawo zatrzymania. "Z obserwacji wynika, że banki masowo powołują się na prawo zatrzymania w przypadku sporu z konsumentem na tle tzw. kredytów indeksowanych i denominowanych do waluty obcej" - wskazywał RF w uzasadnieniu pytania. Ocenił, że umowa kredytu jest dwustronnie zobowiązująca, ale nie wzajemna. Nie ma jeszcze terminu na rozpatrzenie tego pytania przez SN.

Tymczasem w końcu kwietnia br. cała Izba Cywilna (w posiedzeniu wzięło udział 18 sędziów orzekających w SN od 2018 r. spośród wszystkich 30 sędziów tej Izby wymienionych na stronie SN) podjęła uchwałę odnoszącą się do pięciu kluczowych problemów dotyczących spraw kredytów frankowych - m.in. wykluczającą inny sposób określenia kursu waluty obcej przy uznaniu sposobu określania kursu z umowy za niedozwolony, wspierającą tzw. teorię dwóch kondykcji oraz odnoszącą się do biegu przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu. Nie ma jeszcze pisemnego uzasadnienia tej obszernej uchwały. (PAP)

autor: Marcin Jabłoński

mja/ godl/

Załóż darmowe konto i zgarnij nawet 700 zł w tym nawet 300 zł w bonach do Żabki

Powiązane: Frankowcy w sądach

Prezesi banków chcą pilnego wdrożenia standardowego wzorca umowy kredytu hipotecznegoRedukcja ryzyka prawnego związanego z podważaniem zawartych umów, wdrożenie wskaźnika finansowania długoterminowego na podstawie koncepcji UKNF wdrażanej stopniowo w kilku najbliższych latach, sprawne dokończenie reformy wskaźników referencyjnych stopy procentowej i popularyzacje kredytów mieszkaniowych o stałym oprocentowaniu - rekomendują prezesi największych banków.

TSUE o restrukturyzacji Getin Banku. Polski sąd rozstrzygnie, czy nie było konfliktu interesów13 czerwca Rzecznik Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przedstawił opinię interesującą w szczególności kredytobiorców „frankowych” Getin Banku. Ograniczył się jednak do udzielenia wskazówek Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu, który ma rozstrzygnąć wątpliwości.

ZBP: Rośnie zainteresowanie ugodami ws. kredytów frankowychBanki obserwują wzrost zainteresowania klientów ugodami w sprawie kredytów we frankach szwajcarskich, zawierają ich obecnie około 3 tys. miesięcznie, ale w nowym modelu ugód jest szansa, że może ich być ponad 5 tys. miesięcznie - poinformował PAP Biznes prezes Związku Banków Polskich Tadeusz Białek.

Polecane

Poznaj program Biznes Ekspert dla MŚP. Škoda stawia na polskich przedsiębiorców

Sprzedaż aut nie zwalnia tempa. Oto nowy lider w salonach

Ceny nowych aut za kolejną barierą. Bez 70 tys. zł trudno o auto z salonu

Francuzi idą pod prąd. Będą produkować auta spalinowe mimo zakazu rejestracji

Luksusowe auta też się psują. Właściciele wzywani do serwisu

Najnowsze

Popularne

Nowe szanse dla dłużników. Nadchodzi ustawa o niespłacanych kredytach

Michał Materla żąda milionów odszkodowania. "Działania jak ze stalinowskich procesów"

Zmiana regulaminu Lotto. Jak odebrać dużą wygraną?

KE uruchamia procedurę nadmiernego deficytu wobec Polski

Ile trzeba pracować, by kupić kawalerkę w Polsce? Ceny mieszkań uciekają pensjom, ale bywało gorzej

"Pogromca dolara" oparty na złocie. Waluta BRICS+ podbije świat?

Najlepsze lokaty na 6 miesięcy kuszą stawkami. Tu znajdziesz najcenniejsze oferty

Nowość w Revolucie. Fintech udostępnił klientom nowy rynek

Euronet ostro ściął limit wypłat gotówki z bankomatu. "To protest"

"Rachunki grozy". O tyle podrożeje prąd i gaz od lipca

Znana marka modowa ogłasza upadłość. I to po raz drugi

Dzieli ich wiele, nawet lęki. Pokolenie Z boi się zwolnień, a silversi martwią się o swoje pensje

Chiński elektryk, ale składany w Tychach. Pierwsze samochody zjechały z linii produkcyjnej

Imigranci będą mieli lepiej niż Polacy? "Taka sytuacja jest trudna do wyobrażenia"

Co dalej z elektrownią atomową miliardera i polskiego rządu? PGE mówi o kluczowy decyzjach politycznych