Czarny bez pomoże pozbyć się kretów i odżywi rośliny. Polecamy przepis na gnojówkę i wyciąg z czarnego bzu. Sprawdź, jak je wykorzystać

Spis treści

Preparaty roślinne, stosowane w ogrodnictwie ekologicznym, zyskują coraz większą popularność, gdyż pozwalają uprawiać rośliny bez chemii. Można wykorzystywać je jako środki ochrony roślin, przyspieszacze kompostowania lub nawozy i choć działają wolniej i mniej agresywnie od swoich sztucznych odpowiedników, z pewnością są dużo bezpieczniejsze i zdrowsze dla nas i dla środowiska.

Jedną z roślin doskonale nadających się do przygotowywania ogrodniczych preparatów jest czarny bez, nazywany też dzikim bzem. Jest on bardzo dużym, rozłożystym krzewem o silnie i nieprzyjemnie pachnących kwiatach. W Polsce spotykany jest często na polanach, w lasach, na nieużytkach i w zaroślach. Ze względu na duże walory ozdobne, a także liczne właściwości lecznicze (m.in. kwiatów i dojrzałych owoców), jest też często uprawiany w ogrodach jako roślina ozdobna i użytkowa.

Trzeba jednak pamiętać, że choć czarny bez ma zastosowanie w ziołolecznictwie, wszystkie jego części w stanie świeżym są trujące, gdyż zawierają niebezpieczne glikozydy (toksyny znikają po dojrzeniu owoców lub w trakcie obróbki termicznej). Ponieważ czarny bez oprócz glikozydów zawiera w swoim składzie także liczne, wartościowe substancje czynne (m.in. olejki eteryczne, sole mineralne, garbniki, kwasy organiczne, flawonoidy), warto wykorzystać go nie tylko w kuchni, ale też w ogrodzie, przygotowując z niego wyciąg czy gnojówkę roślinną, które idealnie będą nadawały się do ochrony i nawożenia roślin.

Aby uzyskać z bzu gnojówkę, świeże (ok. 1 kg) lub suszone (ok. 200 g) liście, kwiaty oraz młode pędy umieszczamy w plastikowej beczce lub plastikowym wiadrze i zalewamy 10 litrami wody (nie używamy do tego celu metalowych pojemników, które mogą wchodzić w niekorzystne reakcje z fermentującym płynem). Pojemnik odstawiamy w ciemne, ciepłe miejsce na ok. tydzień lub dwa, co jakiś czas mieszając jego zawartość. W czasie fermentacji gnojówka się pieni i wydziela bardzo przykry zapach, dlatego należy umieścić ją z dala od okien domu, altany, tarasu czy miejsc wypoczynku. W osłabieniu nieprzyjemnej woni, może pomóc też kilka kropel waleriany, dodanej do preparatu. Po około 2-3 tygodniach (przy sprzyjającej pogodzie wcześniej) gnojówka przestaje się pienić i staje się bardziej klarowna, co oznacza, że proces fermentacji się zakończył i preparat jest gotowy do użycia.

Poleca się stosować go przede wszystkim do odstraszania gryzoni takich jak krety, myszy i nornice buszujące np. na trawnikach Nierozcieńczoną gnojówkę wlewa się do podziemnych nor, zamieszkanych przez zwierzęta.

Gnojówka z czarnego bzu może też posłużyć do nawożenia warzyw, owoców i roślin ozdobnych. Należy ją rozcieńczyć wodą w stosunku 1:10. Resztki roślinne pozostałe po sporządzeniu gnojówki warto wykorzystać do wzbogacenia kompostu w cenną materię organiczną oraz przyspieszania kompostowania. Pryzmę można też podlewać nierozcieńczoną gnojówką.

Jeśli jednak nie mamy pod ręką żadnego preparatu z czarnego bzu, a pilnie potrzebujemy rozprawić się z kretowiskiem na trawniku, możemy uciąć z krzewu uprawianego w ogrodzie lub rosnącego w okolicy kawałek ulistnionego pędu, lekko go zmiażdżyć, aby uwolnić olejki eteryczne (np. rozgnieść za pomocą kamienia) i włożyć do nory zwierzęcia. Nieprzyjemny zapach bzu, za który odpowiadają m.in. olejki eteryczne, powinien zniechęcić kreta do dalszego przebywania i kopania nor w pobliżu miejsca wyłożonego zielem.

Nieco inne zastosowanie ma natomiast wyciąg (macerat wodny) z czarnego bzu. Aby go uzyskać, świeże (ok. 1 kg) lub suszone (ok. 200 g) liście oraz kwiaty. Należy je nieco rozdrobnić i umieścić w plastikowej beczce lub szklanym słoju, a następnie zalewamy 10 litrami letniej wody. Naczynie odstawiamy w ciemne miejsce na 24 godziny, a gotowy płyn odcedzamy.

Wyciąg należy rozcieńczyć z wodą w proporcji 1:10. Wykorzystuje się go do opryskiwania roślin zaatakowanych przez mszyce lub bielinka kapustnika. Możemy też podlewać wyciągiem podłoże, w którym bytują rolnice. Jednak o ile gnojówkę możemy wykorzystywać nawet przez miesiąc, o tyle wyciąg należy zużyć niezwłocznie po jego przygotowaniu, inaczej straci lub zmieni swoje właściwości.