Lewandowski już wtedy był inny. Były kolega z boiska zdradza - Przegląd Sportowy Onet

Korespondencja z Turcji

Jakub Radomski: Powiedział pan kiedyś, że najtrudniejsze w karierze piłkarza są dwa momenty: przejście z juniora do seniora i zakończenie kariery. Jak wyglądały u pana?

Ivan Djurdjevic, trener Śląska Wrocław: Ten pierwszy był bardzo trudny. Miałem ledwie 16 lat, gdy wchodziłem do pierwszej drużyny FK Voždovac, wtedy występującej w III lidze Jugosławii, a dziś w serbskiej ekstraklasie. Rzeczywistość była brutalna: starsi zawodnicy wychodzili z założenia, że powinni być dla mnie wyjątkowo srodzy i będzie to forma egzaminu, który muszę zdać, pokazując, że nadaję się do dorosłej piłki. Gdy przeszedłem te wszystkie bolesne sytuacje, stali się dla mnie inni, milsi. Trzy lata później, jako 19-latek, przeniosłem się do Hiszpanii. Dostałem ofertę z jednego z najlepszych piłkarsko państw. Co prawda chodziło o drugi poziom rozgrywek (konkretnie o klub CD Ourense — przyp. red.), ale mimo wszystko nie mogłem odmówić. Zrobiłem to też po to, żeby pomóc mojej rodzinie.

Kilka miesięcy później pana ojczyzna była bombardowana.

Rodzina została tam. Bombardowania rozpoczęły się w lutym 1999 r. Nie było wtedy jeszcze telefonów komórkowych, linie telefoniczne często były zablokowane. Miałem w Hiszpanii przyjaciółkę, do której przychodziłem, żeby skontaktować się z rodzicami, ale przez pewien czas nie mogłem się do nich dodzwonić. Pół roku później tata poprosił mnie, żebym przyjechał na Węgry i odebrał stamtąd siostrę, która ma zostać ze mną w Hiszpanii. Tak zrobiliśmy.

Rodzice nie mogli wyjechać. Mama pracowała jako pielęgniarka, była związana z oddziałem medycznym. Potrzebowali jej tam. Spędziliśmy z siostrą kilka miesięcy sami, myśląc o naszych najbliższych. Nie był to przyjemny czas, zwłaszcza dla ludzi, którzy zostali na miejscu i musieli permanentnie słuchać dwóch dźwięków: nadlatujących samolotów i wyjących syren. To wywoływało nieustanny strach, który ciężko jest z czymkolwiek porównać. Ci ludzie mówili później, że gdyby to jeszcze trochę potrwało, pewnie by zwariowali.

Gdy był pan młodym chłopakiem, mającym wielkie piłkarskie ambicje…

Mówili na mnie czasami "Littbarski", nawiązując do słynnego pomocnika, który w latach 80. grał w reprezentacji RFN. Chodziło o to, że obaj mieliśmy krzywe nogi. Pamiętam też gazetę, w której były plakaty piłkarzy. Powiesiłem sobie w domu Mario Baslera, bo bardzo podobało mi się, jak potrafi strzelić z dystansu.

"Mógł mi złamać nogę"

Rozegrał pan pięć spotkań w reprezentacji Jugosławii do lat 21. W dorosłej kadrze nie udało się już jednak zagrać.

W młodzieżówce grałem z Mateją Kežmanem. Wyróżniał się na naszym tle, nieprzypadkowo później trafił m. in. do PSV Eindhoven, Chelsea i Atletico Madryt. Gdy kilka lat później występowałem w ekstraklasie w Portugalii, mówiło się o powołaniu mnie do pierwszej reprezentacji, ale tak się nie stało. Nie miałem z tym jednak problemu, bo widziałem, że są w niej zawodnicy, którzy grają w silniejszych klubach.

Pierwszy trudny moment omówiliśmy. A gdy w 2013 r. jako zawodnik Lecha Poznań zdecydował się pan zakończyć karierę, były jakieś momenty zawahania?

Nie, nigdy nie miałem problemów z podejmowaniem ważnych decyzji w życiu. Chciałem grać w piłkę, kochałem ją, ale nadszedł moment, gdy ona zaczęła sprawiać mi ból. Cierpiałem, bo nie byłem już w stanie prezentować się tak, jak wcześniej i stwierdziłem, że nie chcę męczyć się sam ze sobą. Nie chodziło o pieniądze. Miałem wtedy możliwość, by grać jeszcze przez rok, ale nie zdecydowałem się na to.

Niedługo później był ten mecz w oldbojach Lecha.

To było tylko jedno spotkanie. Zaproszono mnie, zdecydowałem się wystąpić. Graliśmy przeciwko drużynie z B-klasy i w pewnym momencie przeciwnik bardzo ostro mnie zaatakował. Nie zrobił tego z premedytacją, ale mógł mi złamać nogę. Na szczęście mięśnie wytrzymały, dzięki temu, jak przez lata prowadziłem się podczas zawodowej kariery. Uznałem to za kolejny znak, żeby granie w piłkę odpuścić.

"Lewandowskiego nie kręciła sława"

Jaki był Robert Lewandowski, z którym w latach 2008-2010 występował pan w Lechu Poznań?

Wycofany, wyjątkowo skupiony na tym, co robi. Starający się wyciągnąć maksimum ze swojego potencjału. Już wtedy miał w sobie coś innego niż wszyscy: pamiętam zgrupowania, na których większość chłopaków odpoczywała, rozmawiała ze sobą, a Robert z pasją czytał książki dotyczące właściwego oddychania. Miał inną świadomość. Mimo że był młodym zawodnikiem, nie kręcił go blichtr sam w sobie, ani sława.

Często powtarza pan, że w piłce za bardzo patrzy się na wynik i że najlepszym trenerem świata wcale nie jest ten, który wygrywa najwięcej, ale człowiek, u którego piłkarze najbardziej się rozwijają. Kogo np. uważa pan za takiego szkoleniowca?

Uważam, że Mauricio Pochettino, gdy pracował w Anglii — najpierw w Southampton, a później w Tottenhamie — był właśnie kimś takim. Dawał obu tym zespołom bardzo wiele. Jakiś czas temu miałem możliwość słuchać jego wykładów. Co prawda online, bo to było w trakcie pandemii koronawirusa, ale i tak przekonałem się, że on i jego asystent mają wyjątkowe spojrzenie na futbol.

Często powtarzam też zdanie, że nie jesteśmy trenerami lig, a zespołów. Wie pan, co kiedyś powiedział wybitny trener, Marcelo Bielsa? Że najbardziej powinno się cenić tych szkoleniowców, którzy pracują w trzeciej i czwartej lidze, mają poważne problemy, a mimo to ciągle udaje im się rozwijać zawodników. Mam kogoś takiego w Polsce — to Grzegorz Kowalski, pracujący w Ślęzy Wrocław. Jest pierwszym trenerem tego zespołu od grudnia 2015 r., co roku zmienia mu się skład, a on ciągle plasuje się w czołówce rozgrywek III ligi. Zbiera ludzi i robi z nich prawdziwy zespół. To fenomen, biorąc też pod uwagę skromny budżet Ślęzy. Myślę, że w Polsce jest jeszcze wielu takich trenerów, jak on, którzy z małego robią dużo. To jest prawdziwa praca szkoleniowa. Bardzo chciałbym w najbliższej przyszłości pojechać do kogoś takiego na staż.

Robert Lewandowski i Ivan Djurdjević z czasów wspólnej gry w Lechu Poznań. (Foto: Jerzy Kleszcz / newspix.pl)

"To prawie mnie wykończyło"

Na wielu zagranicznych już pan był, prawda?

Co roku staram się zaliczać ze dwa. Gdy po zwolnieniu z Lecha Poznań pod koniec 2018 r. pozostawałem bez pracy, zależało mi na tym, by było ich więcej. Chciałem poznać rzeczywistość różnych klubów. Byłem w Sportingu Lizbona, Villarrealu, Atletico, Rayo Vallecano, Partizanie i Crvenej Zveździe Belgrad, obserwowałem z bliska pracę z reprezentacją Portugalii do lat 21. Wybierałem kluby z prężnie działającymi akademiami albo takie bardziej przeciętne, funkcjonujące w rzeczywistości zbliżonej do polskiej.

Szczególnie upodobałem sobie Kraj Basków, bardzo wiele wyniosłem z wizyty w Athletiku Bilbao. Olbrzymie wrażenie zrobiła na mnie tożsamość tej drużyny. Do Athletiku bierze się tylko zawodników z regionu, a Kraj Basków ma niewiele ponad dwa miliony mieszkańców. Dla porównania: Wielkopolska ma trzy i pół miliona. I w tym Kraju Basków są drużyny, z których wszystkie występowały kiedyś na najwyższym szczeblu: Athletic Bilbao, Real Sociedad San Sebastian, Deportivo Alaves i Eibar. Kiedy przebywałem na stażu w Bilbao, koordynator akademii Athletiku powiedział takie zdanie: "Nam żaden zawodnik nie ucieknie". Z jednej strony chodziło o baskijską tożsamość, a z drugiej — o system, w którym jego zespół współpracuje ze szkołami, ma też swoje kluby partnerskie. Zrozumiałem, że to niesamowicie mocna społeczność.

Mówił pan o zwolnieniu z Lecha. Pracował pan wtedy jako pierwszy szkoleniowiec tego klubu niewiele ponad pół roku. Krótko. Jak pan to przeżył?

To był kluczowy moment mojej kariery trenerskiej. Zostałem zrównany z ziemią, co prawie mnie wykończyło i skłoniło do pewnych wątpliwości. Zastanawiałem się, czy ja w ogóle jestem dobrym trenerem. Była myśl, że może to wszystko nie ma sensu. Wielu ludzi nie ma odwagi, żeby pewne rzeczy w sobie zmienić. Ja ją miałem, doszła do niej pokora. Zrozumiałem, że sposób, w jaki do tamtej pory pracowałem, nie był najlepszy, i postanowiłem się zmienić. Dziś, z perspektywy czasu, jestem nawet na swój sposób wdzięczny działaczom Lecha, że mnie wtedy zwolnili.

Ivan Djurdjević jako trener Lecha (Foto: Leszek Szymański / PAP)

Co pan zrozumiał i co zastosował później w Chrobrym Głogów? To pierwszoligowy klub, w którym odbudował pan swoją pozycję jako trener.

Podam przykład: wcześniej zdarzało mi się czasami mówić źle o swoich zawodnikach, narzekać na nich. Zrozumiałem jednak, że to przecież ja ich wybieram, to moje decyzje, więc krytykując piłkarza X, tak naprawdę krytykuję siebie. Piłkarzom trzeba przede wszystkim pomagać. Słuchać ich, liczyć się z ich zdaniem. Kluczowe jest to, by wzmocnić tych, którzy okazują jakieś słabości.

"Musiałbym połowę wywalić"

W ubiegłym roku informację o pana odejściu z Chrobrego ogłoszono publicznie, gdy do końca rozgrywek pozostały jeszcze trzy mecze, a wy wciąż liczyliście się w walce o awans do barażów, gdzie zresztą przegraliście dopiero w finale, 2:3 po dogrywce z Koroną Kielce. Dziś nie uważa pan, że przekazanie tego w tamtym momencie zawodnikom i całej piłkarskiej Polsce mogło być błędem?

Nie, nie uważam tak. Zawsze prowadziłem swoje zespoły, stawiając na szczerość i otwartość. To, że prawdopodobnie odejdę z klubu, było wiadomo już mniej więcej od pół roku, a wtedy zakomunikowałem zawodnikom, że to się wydarzy na pewno. Powiedziałem im też tak: "Słuchajcie, gdyby udało nam się awansować do Ekstraklasy, musiałbym połowę z was wywalić i wziąć innych, z większymi umiejętnościami oraz doświadczeniem. To byłoby bardziej nie fair, niż moja decyzja o odejściu, którą teraz wam przekazuję".

Dziwnie. Ale przyznaję — bardzo szczerze.

Awansowaliśmy do barażów, znaleźliśmy się o krok od awansu do Ekstraklasy. Uważam, że w decydującym spotkaniu byliśmy lepsi od Korony, ale nie udało się jej pokonać. Jednak to i tak był historyczny moment dla Chrobrego.

W Śląsku Wrocław, który objął pan przed tym sezonem, oczekiwania kibiców są w tej chwili zbyt duże?

Momentami tak. Trzeba być realistą i patrzeć na to, co działo się ostatnio w klubie. Na początku ubiegłego sezonu Śląsk rywalizował w pucharach, a niedługo później musiał walczyć o utrzymanie w lidze, co było potężnym ciosem dla zawodników, jeśli chodzi o ich mentalność. Nie jest łatwo pozbierać się, gdy popada się ze skrajności w skrajność. Klub przeszedł przebudowę i teraz potrzeba czasu. Jesteśmy na etapie budowania Śląska, w którym jest kilku kluczowych zawodników, decydujących o sile drużyny.

Odbudowaliśmy już Patricka Olsena, fundamentem drużyny na pewno może być Petr Schwarz, jest paru innych. Na nich ma się opierać gra mojej drużyny, ale to kwestia miesięcy. Gdy przyszedłem do Śląska i spojrzałem na kadrę, to znalazłem w niej tylko jednego zawodnika, który był tu trzy lata temu — Piotra Samca-Talara. Dlatego potrzeba czasu, a wahania poziomu, które mamy w obecnych rozgrywkach, są spowodowane młodością i tym, że wielu zawodników, obecnie grających w pierwszym składzie, jeszcze niedawno było rezerwowymi.

Ivan Djurdjević (Foto: Piotr Kucza/Fotopyk / newspix.pl)

"Staram się być transparentny"

Po meczu z Piastem, zremisowanym 1:1 w Gliwicach, postanowił pan porozmawiać z jednym z kibiców Śląska.

Zawsze uważałem, że konflikt, jakakolwiek agresja nie dają niczego pozytywnego. Dużo lepiej jest spokojnie porozmawiać. Według mnie w Gliwicach zagraliśmy bardzo dobry mecz. Mieliśmy naprawdę fajne momenty, nieźle zaprezentował się 16-letni Karol Borys, na którego się zdecydowałem. Utrzymywaliśmy się przy piłce, byliśmy po prostu lepsi od Piasta. A po meczu ten człowiek krzyczał, że wszystko było źle, wszystko nie tak. "Oglądałeś w ogóle ten mecz?" — pytam go. Okazało się, że stał plecami do boiska, widział tylko wynik. Podjąłem z nim rozmowę, bo staram się być transparentny jako trener i zawsze przedstawiać swój punkt widzenia. W piłce nożnej wynik jest czymś względnym, nie zawsze odzwierciedla grę. Weźmy reprezentację Polski na mistrzostwach świata w Katarze: rezultat jest historyczny, ale mimo to jej występ nie smakuje dziś jakoś specjalnie dobrze.

Skoro jesteśmy przy reprezentacji Czesława Michniewicza — pan potrafi zrozumieć całkowite poświęcenie stylu na rzecz wyniku?

Prowadząc taką dyskusję, bardzo łatwo jest krytykować, a trudniej znaleźć się w skórze trenera. Znakomity szkoleniowiec, Jorge Jesus, dziś prowadzący tureckie Fenerbahce, powiedział kiedyś: "Mamy świat, w którym lekarze czy prawnicy wypowiadają się o piłce, jakby byli trenerami. To trochę tak, jakbym ja stwierdził, że umiem przeprowadzić skomplikowaną operację, bo widziałem taki zabieg na filmiku w serwisie Youtube". Trafił w sedno.

Trener Michniewicz wiedział, jak ważny jest wynik. Miał na pewno w głowie to, że tego typu turnieje oznaczały przez lata dla Polski mecz otwarcia, mecz o wszystko i mecz o honor. W polskiej kulturze mówienia o sporcie łatwo pojawiają się presja, nagonka. Biorąc pod uwagę okoliczności i obraną strategię, uważam, że Polska przeciwko Meksykowi zagrała dobry mecz. Większość osób się pewnie nie zgodzi, powie, że było bardzo słabo, ale przecież, gdyby Lewandowski wykorzystał rzut karny, nie mówiłoby się tyle o stylu, a Polska po dwóch kolejkach miałaby komplet punktów.

Zachowanie balansu między wynikiem a stylem nie jest rzeczą łatwą. Pamiętajmy też, że ta kadra musiała stawić czoła wyzwaniom, by w ogóle zagrać w mistrzostwach świata. Mecz ze Szwecją, który dał upragniony awans, rozegrała świetnie taktycznie. W Katarze wynik był dobry, a styl, jak mówiłem, trochę jestem w stanie zrozumieć. Szkoda tylko, że podczas turnieju i po nim to wszystko tak źle rozegrano marketingowo. Myślę, że dużo osób na tym straciło.

Kto powinien teraz objąć reprezentację Polski? Według naszych informacji kandydatów branych pod uwagę jest trzech i wszyscy są obcokrajowcami. To Paulo Bento, Steven Gerrard i Vladimir Petković.

Reprezentacja, w porównaniu do klubu, to bardziej praca polegająca na selekcji i budowaniu relacji. Ona wymaga specyficznych kompetencji. Trener, nawet z wielkimi sukcesami w klubie, niekoniecznie musi się tutaj sprawdzić. Na pewno bardzo ważne jest doświadczenie i w tym aspekcie bardzo dobrze wypada Bento, który pracował zarówno z reprezentacją Portugalii, jak i, do niedawna, z kadrą Korei Południowej. Petković, przez siedem lat prowadząc Szwajcarów, też ma odpowiednie kwalifikacje. Gerrard? To bardziej nazwisko. Piłkarzem był znakomitym, mającym swój styl, ale myślę, że zbyt krótko pracował jako trener na wysokim poziomie.

Data utworzenia: dzisiaj, 06:15

Dziennikarz Przeglądu Sportowego Onet